Dlaczego wyżej położone tereny częściej doświadczają opadów?

Skąd biorą się opady atmosferyczne

Aby powstał opad atmosferyczny musi dojść do takiego procesu jak kondensacja czyli skroplenie zawartej w powietrzu pary wodnej. Opady atmosferyczne ze względu na sposób powstawania dzielimy przede wszystkim na konwekcyjne i frontowe. Te pierwsze powstają na styku dwóch termicznie różnych mas powietrza, gdy to cieplejsze, lżejsze wślizguje się ponad powietrze chłodne, które jest cięższe. Ciepłe powietrze unosząc, ochładza się do temperatury poniżej punktu rosy, z czym wiąże się kondensacja pary wodnej. Opady konwekcyjne powstają wewnątrz jednej masy powietrza, gdy oddziaływanie promieni słonecznych powoduje ogrzewanie się powietrza od powierzchni ziemi. Rozgrzane powietrze staje się lżejsze, po czym zaczyna się unosić i tutaj również wznoszące się powietrze ulega ochłodzeniu do temperatury poniżej punktu rosy. Konwekcja może też być mechaniczna, gdy powietrze wznosi się pokonując przeszkody terenowe. Jednakże geneza powstawania opadów jest zawsze złożona i wpływ mają nie tylko takie czynniki jak ukształtowanie terenu, ale także jego pokrycie i obecność zbiorników wodnych.

Średnia roczna liczba dni z opadem atmosferycznym

Liczba dni z opadem atmosferycznym na przestrzeni całej Polski jest silnie zróżnicowana i waha się od około 140 do 220 dni w ciągu roku. Najmniej dni deszczowych występuje w pasie Polski centralnej, czyli na nizinach oraz w rejonie Dolnej Wisły i Delty Wisły, gdzie pada przez 140-150 dni w ciągu roku. W pasie wyżyn Polski południowej oraz na Pojezierzach Mazurskim i Pomorskim opady występują przez 160-170 dni w ciągu roku. Natomiast obszary najwyżej położone notują od 200 do 220 dni z opadem w trakcie roku. Na tej podstawie zauważyć możemy wyraźny związek między wysokością terenów, a częstotliwością występowania opadów atmosferycznych i to jaką rolę odgrywa tutaj proces konwekcji mechanicznej.

Zjawisko cienia opadowego

Tak jak podwyższenie terenu sprzyja powstawaniu opadów atmosferycznych, tak jego obniżenie przyczynia się do ich zmniejszenia lub całkowitego zaniku. Jako, że dominującym kierunkiem wiatru w Polsce jest kierunek zachodni, to na ogół „w cieniu” opadowym są rejony położone po wschodniej stronie wyniosłości terenowych. Przykładem jest tu rejon Dolnej Wisły i Delty Wisły - powietrze poruszające się z zachodu na wschód po pokonaniu wyniosłości terenowych Kaszub opada do niżej położonych obszarów, gdzie opady zanikają. Jednakże zupełnie odwrotnie ma się sytuacja w momencie, gdy napływ mas powietrza postępuje ze wschodu. Wynika z tego, że w Polsce ilość dni z opadem atmosferycznym zależy zarówno od profilu wysokości, jak i od kierunku przemieszczania się mas powietrza.

Aleksandra Kulpińska