Długoterminowe prognozy pogody. Fakty i sensowne oczekiwania

Prognoza pogody to nieodłączny element życia codziennego. Wykorzystujemy ją z rana przed wyjściem do pracy, planując urlop, wydarzenia sportowe, czy harmonogram prac. Choć w dzisiejszych czasach dysponujemy zaawansowanymi narzędziami badawczymi i modelami numerycznymi, przewidywanie pogody na dłuższy okres nadal pozostaje trudnym zadaniem. Kuszeni jesteśmy hasłami „prognoza pogody na wakacje” (z półrocznym wyprzedzeniem), „jaka będzie nadchodząca zima”, „czy w święta spadnie śnieg” (prognoza z października). O ile kilkudniowe prognozy pogody są bez wątpienia wartościowym i wysoko sprawdzalnym narzędziem, o tyle te długoterminowe (miesięczne, czy sezonowe) wywołują niekiedy kontrowersyjne odczucia. Zatem czy długoterminowe prognozy pogody mają sens?

Sprawdzając prognozę pogody przed spotkaniem towarzyskim na świeżym powietrzu, warto sobie uświadomić, co kryje się za tą pozornie prostą informacją. To tysiące gigabajtów danych meteorologicznych, skomplikowane algorytmy matematyczne obliczane przez potężne superkomputery i praca wielu doświadczonych synoptyków. Zapewne irytująca jest sytuacja, kiedy prognoza nie pokrywa się ze stanem faktycznym, a planowany spacer przerywa niespodziewanie ulewny deszcz. Trzeba jednak wiedzieć, że prognozy numeryczne są tak dokładne, jak dokładne są obserwacje wchodzące w skład prognozy na początku jej przebiegu. To tak zwane warunki początkowe. Jednak atmosfera i procesy w niej zachodzące są na tyle dynamiczne, że nawet skomplikowane symulacje komputerowe nie są w stanie w stu procentach przewidzieć przyszłości. Według NOAA (amerykańska instytucja rządowa zajmująca się prognozowaniem pogody), do przygotowania prognozy pogody w skali całej kuli ziemskiej, potrzebne jest 4 mln danych uwzględniających cyrkulację powietrza, stan oceanów, rozmieszczenie i ukształtowanie lądów, prądy oceaniczne, czy występowania wiatrów stratosferycznych. Jeśli drobny element może wpłynąć na błędne wyniki w lokalnej prognozie krótkoterminowej, nie ma się co dziwić, że nie sprawdziła się prognoza z miesięcznym wyprzedzeniem. Im dłuższa prognoza, tym większa możliwość błędnych danych wyjściowych.

Jak wyliczane są długoterminowe prognozy pogody

Warto wiedzieć, że prognozy pogody miesięczne i dłuższe oparte są głównie na danych statystycznych gromadzonych od dziesięcioleci. Nie pokazuje się konkretnych parametrów dla danego dnia, a ogólną charakterystykę wybranych elementów meteorologicznych w odniesieniu do norm (średnich), czy odchyleń od owych norm. Ze względu na zbyt duże ryzyko błędu w prognozowaniu długoterminowym (miesięcznym i dłuższym), wykorzystuje się modele statystyczne. Choć przy zmianach klimatycznych i tu mogą pojawiać się trudności.

Zobacz też: Jak czytać prognozę pogody. Część I – Meteogramy

Czy zatem prognozowanie długoterminowe ma sens? Mimo tych ograniczeń, długoterminowe prognozy pogody mogą mieć pewną wartość w planowaniu działań i decyzji dotyczących przyszłych wydarzeń, takich jak planowanie wyjazdów czy zarządzanie ryzykiem w rolnictwie. Mogą one również służyć jako ogólne wskazówki dotyczące tendencji pogodowych na przestrzeni kilku tygodni lub miesięcy.

Dla wielu zastosowań, szczególnie tych wymagających precyzji, takich jak planowanie operacji lotniczych czy nawigacja morska, prognozy krótkoterminowe są znacznie bardziej przydatne i niezbędne. Jednakże, mimo ograniczonej dokładności, długoterminowe prognozy mogą być użyteczne, jeśli są traktowane jako jedno z wielu narzędzi do podejmowania decyzji, z uwzględnieniem możliwych zmian i niedokładności.

 

Joanna Wnuk