Jak czytać prognozę pogody. Część I – Meteogramy

Meteogramy to graficzne przedstawienia prognozy pogody, zawierające wiele przydatnych informacji na temat różnych parametrów atmosferycznych w określonym czasie. Oprócz podstawowych parametrów jak temperatura, opad, czy ciśnienie, można z nich odczytać także szczegółowe elementy, jak np.: rozciągłość pionowa chmur. Z meteogramów dowiedzieć się można także o nadchodzących groźnych zjawiskach pogodowych jak silne burze, wiatr, czy opad konwekcyjny. Jak zatem czytać prognozę pogody? Oto kilka kroków, które pomogą Ci zrozumieć meteogramy.

Modele numeryczne

Zacznijmy od tego, że na stronie meteo.pl w zakładce meteogramy, możliwe są do wyboru 2 modele: UM 4km oraz globalny model GFS. W zależności od tego, który z nich wybierzemy, dostaniemy prognozę na 60, 120 lub 240 godzin. Pierwsze dwie to prognozy lokalne przygotowywane przez ICM UW dla Europy Środkowej. GFS z kolei to model globalny. Jeśli więc szukamy prognozy dla innej części świata, należy wybrać właśnie model GFS. Czym jeszcze różnią się od siebie modele? Odległością w poziomie między punktami, w których są wyznaczane parametry opisujące stan pogody. Dla modelu UM 4km obszar podzielony jest na siatkę kwadratów o boku 4 km, a dla globalnego modelu – 25 km. W tym ostatnim zatem parametry będą bardziej uogólnione, ale za to można sprawdzić prognozę na 10 dni do przodu.

Meteogramy podzielone są na 6 modułów: temperaturę, opad, ciśnienie, wiatr, pionową rozciągłość chmur oraz zachmurzenie (dla modelu GFS jest to 5 modułów – brakuje tam rozciągłości pionowej chmur). Pozioma oś powyżej wykresów to oś czasu. Na nowych meteogramach podajemy jedynie czas lokalny. Poprzednia wersja zawierała na dole czas UTC co czasami wprowadzało użytkowników w błąd. Dla ułatwienia jasne pola to dzień, a szare to noc. Legenda umieszczona jest pod każdym z wykresów i istnieje możliwość jej schowania dzięki czemu zyskujemy widok modułów bliżej siebie. W przypadku, gdy przeglądamy stronę w wersji desktopowej, po najechaniu na meteogram pojawia się okienko z dokładnymi informacjami odczytanymi z wykresu. Funkcja ta zdecydowanie ułatwia precyzyjne odczytywanie meteogramu.

Temperatura

Linie na wykresie reprezentują temperaturę w danym czasie oznaczoną w stopniach Celsiusza. Na wykresach mamy kilka parametrów temperatury. Przeanalizujmy to na przykładzie.

Z wykresu odczytujemy, że we wtorek o 6 rano temperatura powietrza wyniesie ok. 10 stopni (czerwona linia ciągła), ale już temperatura odczuwalna, która uwzględnia wiatr, czy wilgotność, jest nieco niższa (niebieska linia ciągła). Z kolei maksymalna temperatura powierzchni gruntu we wtorek o 15.00 to ponad 30 stopni (górna część pionowej czerwonej kreski), a minimalna poniżej 10 stopni (dolna część czerwonej pionowej kreski). Możemy również sprawdzić temperaturę punktu rosy, która w tym przypadku wyniesie ok. 10 stopni (niebieskie kropki).

Opad

Na wykresie pokazującym opad widzimy czerwoną kreskę mówiącą o wilgotności względnej wyrażonej w procentach. Dla człowieka najbardziej komfortowa jest wilgotność w przedziale 40-60 %.

Na meteogramie możemy również zauważyć pionowe słupki oznaczające pojawienie się opadu. Zielone to opad deszczu, różowe – deszczu ze śniegiem, a niebieskie – śniegu. Słupki w postaci zielonych cienkich "szpileczek" pokazują maksymalną wartość w obszarze, natomiast słupki (niższe i szersze) przedstawiają średni opad wyliczony ze wszystkich węzłów obszaru. Porównywalne wysokości słupków i szpilek oznaczają, że prognozowany jest opad na większym obszarze, duże różnice mogą sugerować opad na małym obszarze. Kropki na wykresie oznaczają możliwość wystąpienia burzy: żółty - słaba burza do 10 wyładowań w godzinie w obszarze , pomarańczowy - umiarkowana burza do 30 wyładowań w godzinie, czerwony - silna burza powyżej 30 wyładowań w godzinie.

Cyfry poniżej wykresu oznaczają prawdopodobieństwo opadu. Obliczane jest dla danego punktu ‘X’ dla 3 godzin poprzez analizę z obszaru o promieniu r = 5 (r to liczba węzłów) jak na schemacie poniżej:

Maska kwadratowa:

* * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * *

* * * * * X * * * * *

* * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * *

Wyliczone przez nas prawdopodobieństwo (szansa), to liczba punktów, w których wystąpił opad (opad większy niż 0.4 mm/h) podzielona przez całkowitą liczbę uwzględnionych punktów. Przykładowo, całkowita liczba punktów w siatce kwadratowej to 11x11=121. Jeśli opad zostanie wyprognozowany przez model w 40 punktach tego obszaru, to prawdopodobieństwo opadu w danym punkcie ‘x’ określamy 40/121 =~ 33%. 

Ciśnienie

Aby odczytać z meteogramu ciśnienie w danym czasie wystarczy spojrzeć na oś pionową z wartościami ciśnienia wyrażonymi w hPa. Po lewej stronie z kolei są wartości ciśnienia zredukowane do poziomu morza.

Wiatr

Wykres przedstawia średnią prędkość wiatru na wysokości 10 m. Z kolei niebieskie poziome linie to porywy wiatru, czyli nagły wzrost prędkości wiatru przewyższający o co najmniej 5 m/s jego średnią prędkość i trwający nie dłużej niż 2 minuty. Jeśli zauważymy poziome czerwone kraski na wykresie, oznacza to bardzo silny poryw powyżej skali. Strzałki poniżej wykresu pokazują kierunek wiatru w środkowym obszarze w danej godzinie.

Pionowa rozciągłość chmur

Parametr ten przydatny jest przede wszystkich w lotnictwie. Na wykresie mamy zaznaczoną podstawę chmur o różnym pokryciu, wysokość wierzchołka chmury oraz widzialność. Klasyfikacja zachmurzenia jest zgodna z poniższą tabelką (wartości orientacyjne):

Bardzo niskie	1000 mb	0-111 m
Niskie	od 1000 mb do 800 mb	111-1949 m
Średnie	od 800 mb do 500 mb	1949-5574 m
Wysokie	od 500 mb do 150 mb	5574-13608 m

mb - ciśnienie w milibarach atmosfery standardowej

Zachmurzenie

Czerwoną linią pokazane jest zachmurzenie ogólne w oktantach. Wartość 9/8 oznacza pełne pokrycie nieba chmurami, a 0 to bezchmurne niebo. Z kolei kolorami od białego do odcieni szarości pokazano wysokość chmur. Im ciemniejszy obszar, tym niżej położone chmury. Kiedy zobaczymy samo niebieskie tło, oznacza to, że przed nami idealnie bezchmurne niebo.

Żółte pionowe kreski oznaczają pojawienie się mgły. Ich wysokość zależna jest od gęstości mgły.